Kim Ne Yiyor?

Beslenme bazılarımız için temel ihtiyaç,bazılarımız içinse yaşadığımız dünyaya ve ekosisteme saygı duyarak gerçekleştirilen bir faaliyet.

'İnsan dünyada tek değildir ve diğer canlıların da yaşama hakkına saygı duymalıdır' düşüncesiyle birden fazla beslenme çeşidi ortaya çıkmıştır. Tabi kendi sağlığımız için uygulamak zorunda olduğumuz beslenme çeşitleri de bulunur.

Bir beslenme çeşidini hayatımıza dahil etmek istediğimizde sağlığımızı göz önünde bulundurmalı ve mutlaka bir doktora danışmalıyız.

En popüler beslenme çeşitlerine göz atacak olursak;

VEGAN BESLENME

Vegan beslenmede yiyecek ve içeceklerin yanı sıra giysiler ve her tür eşya da dahil olmak üzere hayvansal hiçbir ürün kullanılmaz. Genel düşünce olarak hayvanlar acı çekmemeli,bizim zevk ve ihtiyaçlarımız doğrultusunda katledilmemelidir.

Balık ve deniz ürünleri,kırmızı et ve kanatlı kümes hayvanları,hayvansal süt ve ürünleri hiçbir şekilde tüketilmez.

Meyve,sebze ve otlar,bakliyatlar ve yemişler,yumurta-süt gibi besinlerin ikameleri olan bitkisel kaynaklı besinler tercih edilir. Bakliyatlardan elde edilen süt,peynir ve yoğurt tüketilir. Vücutta eksik kalan ögeleri takviye edici ilaçlar ile desteklerler.

İlk etapta vegan beslenmeye alışma süreci zor olabilir,ikame ürünler gerçeğinin yerini tutamayacağından kişide bazı yan etkiler görülmesi de olasıdır. Aynı zamanda günlük yaşamımızda,alışverişlerimizde temiz içerikli ve %100 bitkisel besinleri bulmakta da zorlanabiliriz. Fakat yine de bu beslenme çeşidinin popülerleşmesiyle birlikte vegan konseptli işletmelerin arttığını,bazı restoran ve kafelerin menülerine vegan bölümü eklediklerini de görmekteyiz.

Vegan beslenme bir diyet programı değildir. Aksine yaşam tarzı haline gelmesi gerektiği savunulur. Kilo kaybı veya detoks amacıyla uygulanan diyet listeleri bitkisel ağırlıklı gıdalardan oluştuğu için vegan beslenme çeşidine benzese de veganlık değildir. Yalnızca bir dönem uygulanırlar ve bu listeler hedeflenen kilo ve sağlığa ulaşıldığında bırakılır.

LAKTO-VEJETARYEN BESLENME

Hindistan ve Doğu Kültürleri'nde yaygın bir beslenme çeşididir. Hindistan'da Vedik dönemden (M.Ö. 1500'ler) bu yana uygulanan vejetaryenlik, Hinduizm, Budizm ve Jainizm gibi dinlerin ayrışması gelişmiştir.

Hinduizm ve Jainizm gibi inanç sistemleri, ahimsa (şiddetsizlik) ilkesine dayanarak et tüketiminden kaçınmayı öğütler. Ancak süt ve süt ürünleri, hayvanların zararının göz ardı edilebildiği düşünüldüğünde, bu tür diyetlerde kabul edilmiştir.

• Ahimsa (Şiddetsizlik): Lakto sağlıklı beslenmenin temel şifası, canlılara zarar vermek ve tüm varlıklara karşı olmaktır. Bu ilke, et ve balık tüketimini dışlarken, süt gibi ürünler dahil eder.

• Sağlık ve Zindelik: Lakto sağlıklı diyet, sindirim sistemi üzerindeki kapasite oranlarının sağlık ve ruhsal zindelik sağlamayı hedefler. Bitkisel kaynaklı besinler ve süt ürünleri, besin değerleri içerir.

• Çevresel Duyarlılık: Hayvancılığın olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla daha sürdürülebilir bir beslenme biçimi sunar. Enerji tüketiminin azaltılması, karbon ayak izini düşürme çabalarına katkı sağlanır.

• Etik ve Ruhsal Gelişim: Ruhsal ve mantıksal gelişimlerle ilişkilidir. Canlıların yaşam hakkına saygı göstermeyi, daha evde bir yaşam tarzını teşvik eder.

Felsefi Dayanaklar

• Hinduizm ve Jainizm: Bu inanç sistemleri, insanın doğasıyla uyum içinde yaşaması savunur. Lakto vejetaryen diyet, insanların sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı bir araç olarak görülür.

• Modern Perspektif: günümüzde lakto sağlıklı beslenme, etik veganlık ve çevreyle bağdaştırılan bir dizi yaklaşımla değerlendiriliyor. Hem hayvan haklarına duyarlı hem de insan sağlığına katkı sağlayan bir yaşam biçimi olarak benimsenmiştir.

Tüketilen Gıdalar

1. Süt ve Süt Ürünleri

   • Süt, peynir, yoğurt, kefir, depolama, krema gibi ürünler.

   • Lakto vejetaryenler süt diyetlerinin temel protein ve kalsiyum kaynağını olarak kullanırlar.

2. Tahıllar ve Ürünleri

   • Buğday, arpa, yulaf, pirinç, çavdar gibi toplantılar.

   • Ekmek, makarna, bulgur, kinoa gibi işlenmiş ya da tam tahıllar.

3. Sebzeler

   • Her türlü sebze (yapraklı sebzeler, kök sebzeler, kabak, domates, brokoli, biber vb.).

   • Sebzeler günlük vitamin, mineral ve lif ihtiyacını karşılar.

4. Meyveler

   • Taze, kuru veya kesilmiş meyveler.

   • Meyveler doğal şeker ve enerji verir.

5. Baklagiller ve Protein Kaynakları

   • Mercimek, nohut, fasulye, küçük gibi baklagiller.

   • Bitkisel protein kaynakları arasında tofu, tempeh ve soya sütü de yer alır.

6. Kuruyemişler ve Tohumlar

   • Badem, ceviz, fındık, ay verir, kabak verir, chia tohumu, keten tohumu gibi.

   • Bu besinler sağlıklı yağlar, protein ve enerji içerir.

7. Bitkisel Yağlar

   • Zeytinyağı, ayçiçek yağı, hindistancevizi yağı, avokado yağı gibi yağlar.

8. Tatlandırıcılar ve Baharatlar

   • Bal, pekmez gibi doğal tatlandırıcılar.

   • Baharatlar (zencefil, zerdeçal, tarçın, kekik vb.) ve bitkiler.

Tüketilen İçecekler

1. Süt ve Süt Bazlı İçecekler

   • İnek, keçi, koyun ürünleri veya bunlardan oluşan içecekler.

   • Sütlü kahve, sütlü çay, sıcak çikolata gibi içecekler.

2. Bitki Çayları ve Bitkisel İçecekler

   • Yeşil çay, adaçayı, papatya çayı gibi.

3. Taze Sıkılmış Meyve ve Sebze Suları

   • Doğal meyve ve sebze suları, smoothie'ler.

4. Su ve Maden Suyu

   • Günlük sıvı ihtiyacı temel içecekleri karşılar.

Tüketilmeyen Gıdalar

1. Et ve Et Ürünleri

   • Kırmızı et, beyaz et, deniz ürünleri.

2. Yumurta ve Yumurta İçeren Gıdalar

   • Çoğu lakto vejetaryen, yumurtayı tüketmez.

3. Hayvansal Bazlı Diğer Ürünler

   • Jelatin, hayvansal yağlar veya et suyu içeren besinler.

PESKETARYEN BESLENME

Deniz ürünleri ve balıkların tüketildiği, vejetaryenliğin bir alt çeşididir.

Pesketaryenlik, özellikle modern dönemde (20. yüzyıl sonlarından itibaren) yaygınlık kazanan bir beslenme şeklidir. Ancak denizde önemli bir besin kaynağı olan Akdeniz, Japonya ve diğer kıyı bölgelerindeki bölümlerde bu tür bir diyet, tarih boyunca doğal bir yaşam biçimi olmuştur.

Diyetin resmi bir reklam olarak süreçlerinin başlaması, vejetaryenlik ile esnek diyetlerin popülerliği 20. yüzyılın sonlarında devam etti.

Felsefesi ve Amaçları

• Sağlık ve Uzun Yaşam: Pesketaryen diyet, kalp-damar korumasını, zayıflamayı ve Omega-3 yağ asitlerinden zengin bir beslenme sağlama amacı taşır. Balık, iyi bir protein ve sağlıklı yağdır.

  Bitkisel gıdalarla desteklenen vitamin, mineral ve yaşam açısından zengin bir beslenme sunar.

• Çevresel Sürdürülebilirlik: Deniz ürünleri, kırmızı ete kıyasla daha düşük karbon ayak izinine sahiptir. Pesketaryenlik, büyüme oranlarının azaltılmasıyla benimsenebilir.

• Etik ve Hayvan Hakları: Pesketaryen beslenme, karasal hayvanlara müdahale edilebilecek, yine de hayvansal proteinin tüketilmesi istenilende tercih edilen bir yöntem. Bu, daha az zarar verme fikrine dayanır.

• Kültürel ve Coğrafi Bağlantılar: Kıyı bölgelerinde yaşayan insanlar için deniz ürünleri, tarih boyunca temel protein kaynağı olmuştur. Pesketaryenlik, bu kültürel bağın modern bir görünüm olarak değerlendirilebilir.

• Ahlaki Bakış Açısı: Deniz ürünleri, bazı bireyler için karasal hayvanlardan daha kabul edilebilir bir gıda kaynağı olarak görülür.

• Pragmatik Yaklaşım: Tamamen sağlıklı veya vegan bir diyeti benimseyerek zorlanan bireyler için denizin dahil olduğu bir alternatif oluşur.

• Bilimsel Bakış Açısı: Omega-3 yağ asitlerinin beyin ve kalp sağlığının korunmasına dayalı olarak daha sağlıklı bir diyet sistemi sunar.

Çağdaş etik beslenme ve sağlıklı yaşam hedeflerini bir araya getirir.

Tüketilen Gıdalar

1. Deniz Ürünleri

   • Balık çeşitleri (somon, ton balığı, uskumru, levrek, sardalya vb.).

   • Kabuklu deniz ürünleri (karides, istiridye, midye, yengeç, ıstakoz).

   • Deniz yosunu (spirulina, nori, kombu gibi).

2. Sebzeler ve Yeşillikler

   • Tüm taze, ayrıştırılmış veya fermente sebzeler.

   • Ispanak, brokoli, kabak, domates, biber, lahana gibi sebzeler.

3. Meyveler

   • Tüm taze, kuru veya kesilmiş meyveler.

   • Portakal, muz, elma, çilek, mango, avokado gibi çeşitler.

4. Tahıllar ve Ürünleri

   • Pirinç, yulaf, arpa, buğday, kinoa, bulgur, mısır gibi dönemler.

   • Tam kırılmalı ekmekler, makarnalar ve gevrekler.

5. Baklagiller ve Bitkisel Protein Kaynakları

   • Mercimek, nohut, fasulye, küçük gibi baklagiller.

   • Soya ürünleri (tofu, tempeh, soya ürünleri).

6. Kuruyemişler ve Tohumlar

   • Ceviz, badem, fındık, fıstık, chia tohumu, keten tohumu, ay.

7. Süt ve Süt Ürünleri (Opsiyonel)

   • Süt, peynir, yoğurt, kefir gibi süt ürünleri (pesketaryenler genel olarak bağlı olarak bunlardan tüketilebilir).

8. Bitkisel Yağlar

   • Zeytinyağı, ayçiçek yağı, hindistancevizi yağı, avokado yağı, susam yağı.

9. Baharatlar ve Tatlandırıcılar

   • Tuz, biber, sarımsak, zerdeçal, zencefil, kekik gibi baharatlar.

   • Bal, pekmez gibi doğal tatlandırıcılar.

Tüketilmeyen Gıdalar

1. Kırmızı Et

   • Sığır, koyun, keçi, domuz gibi kırmızı et türleri.

2. Kümes Hayvanları

   • Tavuk, hindi, ördek gibi hayvanlar eti.

3. Diğer Hayvansal Ürünler

   • Bazı pesketaryenler jelatin gibi hayvansal ürünler de diyetlerinden çıkar.

Tüketim Durumuna Göre Esneklik

• Katı Pesketaryenler: Sadece deniz ürünleri ve bitkisel gıdaları tercih eder, süt ve yumurtadan uzak durabilir.

• Esnek Pesketaryenler: Süt ve yumurta gibi diğer hayvansal ürünler diyetine dahildir.